YUTMA BOZUKLUKLARINDA UYGULANAN TERAPİ YÖNTEMLERİ

Oral-Motor Egzersizler, hastanın ihtiyacına uygun olan ağız-yüz-motor hareketlerini geliştirmek ve hastanın yutmasını sağlamaktır.

Termal Terapi, bolusu oral fazdan faringeal faza geçirmede zorlanan hastalarda uygulanan, geçişi kolaylaştıracak kasları uyarmayı hedefleyen bir yöntemdir.

Diadokinezi, artikülatörleri belirli bir düzende çalıştırmak amacıyla, kelime ve cümle okutarak yutma kaslarını güçlendirmeyi hedefleyen bir yöntemdir.

Postür ve Manevralar, yeme-içme esnasında hastanın alacağı pozisyonla ya da yapacağı belirli manevralarla yiyeceklerin daha kolay ve güvenli şekilde yutulmasını sağlamaktır.

Elektro (VitalStim) Terapi, Bu tedavi yutma tedavileri içinde en etkili sonuçlar veren tedavi olarak nitelendirilebilir. Yukarda bahsedilen terapilerin hepsi elektro terapiye yardımcı olması için kullanılan terapilerdir. Soru-Cevap şeklinde şöyle açıklanabilir:

Elektro terapi nedir? Orofarengeal yutma bozukluklarının tedavisi amacıyla geliştirilen, deri üstünden düşük elektrik akımı vererek özellikle farengeal, larengeal ve suprahyoid bölgelerdeki zayıf olan kasları harekete geçirmeyi hedefleyen, non-invaziv bir yöntemdir.

Elektro terapi ne işe yarar? Zayıf kasları kuvvetlendirerek ve yeniden eğiterek motor kontrolün sağlanmasına yardım eder.

Elektro terapi ne tür hastalarda işe yarar? Elektro terapi, yutma sorunu yaşayan ve yutma anatomisindeki sinirlerinde herhangi bir paralizi olmayan tüm bireylerde uygulanır. CP'li bireyler; İnme ya da kafa travması geçirmiş hastalar; MS, Demans, Parkinson, Huntington, Wilson, ALS, Miyastenia gravis ve Motor Nöron hastaları; Guillain Barre sendromu, Down sendromu, Prader Willi sendromu, Plummer-Vinson sendromu, Foix-Chavany-Marie sendromu, Worster-Drought Sendromu, Bulbospinal Muskuler Atrofi (Kennedy Sendromu), Brown-Vialetto-van Laere Sendromu, Fazio-Londe sendromu, Edward's sendromu, Eagle Sendromu, Pierre Robin Sekansı, DiGeorge Sendromu gibi sendromlar ve bir çoklarındaki yutma sorunları için uygulanmaktadır.

Elektro terapi ne kadar sürer? Kesin bir süre vermek zordur. Merkezimizde bir seansı 30 ile 45 dk. Arası olacak şekilde altı seans(bir kür) uygulanır. Yutma probleminin durumuna göre bitirmeye ya da devam etmeye aileyle birlikte karar verilir.

Elektro terapi işe yarar mı? Yapılan çalışmalar etkili olduğunu göstermektedir. Freed ve arkadaşlarının 2001'de yaptığı bir araştırmada, 99 stroke sonrası hastayla, elektro terapi (63 kişi) ve termal duyusal terapi (36 kişi) karşılaştırılmıştır. Ortalama her hastaya 15 hafta.Elektro terapi uygulanmış ve %98 başarı sağlanmıştır (sadece bir hastada yutma sorunu devam etmiştir.). Termal terapi uygulanan hastaların %27 si ilerleme göstermemiş, %11'i daha kötüye gitmiştir. Lim ve arkadaşlarının yaptığı başka bir araştırmada, 28 disfaji hastasıyla, elektro terapi +Termal-dokunsal uyarım tedavisi uygulananlarla sadece Termal-dokunsal uyarım tedavisi uygulananlar karşılaştırılmıştır. 4 haftalık uygulamadan sonra her iki grupta da iyileşme görülmüş fakat elektro terapi +Termal-dokunsal uyarım tedavisi uygulanan hastalarda iyileşme oranı anlamlı derecede daha iyi olmuştur. Gallas ve ark. 2010 yılında yaptığı diğer bir çalışmada ise 11 stroke hastasına 5 gün birer seans elektro terapi uygulanmış ve etkili olduğu rapor edilmiştir.

Savaş Çelik

Uzm. Dil ve Konuşma Terapisti

KAYNAKÇA

Freed ML, Freed L, Chatburn RL, Christian M (2001). Electrical stimulation for swallowing disorders caused by stroke. Respiratory Care Department, University Hospitals of Cleveland 46(5):466-474. europepmc.org/abstract/MED/11309186

Gallas, S., Marie, J.P., Leroi, A.M., Verin, E., (2010). Sensory Transcutaneous Electrical Stimulation Improves Post-Stroke Dysphagic Patients. Dysphagia. 25; (4); pp 291-297. link.springer.com/article/10.1007/s00455-009-9259-3

Lim, K.., Lee, H.J., Lim, S.S., Choi, Y.I., (2009). Neuromuscular electrical and thermal-tactile stimulation for dysphagia caused by stroke: A randomized controlled trial.Journal of Rehabilitation Medicine, Volume 41, Number 3, pp. 174-178. www.ingentaconnect.com/content/mjl/sreh/2009/00000041/00000003/art00011