DİL GELİŞİM GERİLİĞİ GÖSTEREN ÇOCUKLARDA TERAPİ YÖNTEMLERİ

1. Klinisyen Merkezli Yaklaşımlar

2. Çocuk Merkezli Yaklaşımlar

Klinisyen Merkezli: Katı bir şekilde yapılandırılmış, uygulayıcı merkezli, somut pekiştirçelerin kullanıldığı davranışçı yaklaşımı temel alan ve alanda en yaygın kullanılan yöntemlerdir. Bunlar,

Alıştırma(Drill): Kategori seçimi, terapinin nerden başlayıp nerde biteceği, kullanılacak araçları, süresi, çocuktan beklenenler ve pekiştireçleri önceden terapist tarafından belirlenir. Tekrarlı şekilde hedef kelimeleri ya da cümleleri taklit ettirme söz konusudur.

Alıştırma oyunu (Drill Play): Alıştırmadan farkı araçları ve pekiştireçleri çocuğun seçtiği yöntemdir. Örneğin; kitap boyama aktivitesine başlarken çocuğa istediği bir sayfayı boyama için seçme şansı verilir, o sayfadaki nesne sunulur. Sonrasında hedef kelime ya da cümle ortaya çıkınca pekiştireç olarak o sayfadaki hedef nesneyi boyamaya izin verilir.

Modelleme (Modelling): Diğer iki yönteme alternatif olarak sunulmuştur. Sosyal öğrenme teorisinden destek alır ve üçüncü bir kişiyi model olarak terapiye dahil eder. Terapistle üçüncü kişi terapi sürecin oynar ve çocuk izler. Sonra çocuktan aynısını yapması beklenir. Amaç çocuğun taklit etmesi değil modelin sunduklarından bir örüntü bulup kavraması beklenir.

Çocuk Merkezli: Oyun ya da çocuğun sevdiği etkinlikler üzerine kurulmuş, ağırlıklı olarak terapiyi çocuğun yönlendirdiği yöntemlerdir.

Dolaylı Dil Müdahaleleri (Destekleyici/Kolaylaştırıcı Oyun): Terapi, çocuk tarafından yalnızca bir "oyun" olarak anlaşılır ve terapiyi çocuk yönlendirir. Terapist bir oyunu hedef kelime ya da cümlelerin azami düzeyde çıkabileceği şekilde oluşturur. Terapistin yapacağı şey etkinliği yönlendirmek değil yalnızca çocuğu izlemek ve ilgisine yönelmek, yaptığını yapmak, yaptığı hakkında konuşmaktır. Burda önemli olan Çocuk terapiste değil terapistin çocuğa tepki vermesi, Çocukla uygun göz kontağı ve oturma pozisyonunda olma, Ortak ilgiyi sağlayacak oyunlar seçme, Jest & mimikle ve çocuğa uygun tonlama/seslerle destekleme, İlgisini çekecek yaşına uygun etkinlik/oyun seçimidir.

Bütünsel Dil: Çocuk merkezli yaklaşımların yanı sıra diğer yöntemlerinde kullanılmasıdır.

Alanda, zeka düzeyi düştükçe Klinesyen merkezli; zeka düzeyi yükseldikçe Çocuk merkezli yaklaşımlar ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Klinisyen merkezli yaklaşımlar hedefi daha kolay ortaya çıkarır fakat günlük hayatta kullanılmasını sağlamada sorun yaşar. Çocuk merkezli yaklaşımlarda terapi süreci günlük hayatın bir parçasıdır ya da taklididir. O yüzden genelleme sorunu yoktur. Çocuk öğrendiklerini günlük hayatta kullanmaya daha kolay geçer.

Savaş Çelik

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti